حریم در معماری

حریم در معماری در برنامه سفید واکاوی شد

معماری یعنی ساماندهی حریم ها 

برنامه سفید ویژه شنبه شب ها Ú©Ù‡ بحث هایی در مورد معماری را روی آنتن Ù…ÛŒ فرستد ØŒ این هفته در برنامه چهارم اردیبهشت ماه موضوع اصلیش را دوباره اختصاص داده بود به بحث مهم Ùˆ جذاب روان شناسی محیط در معماری - این بار با محوریت موضوع فرعی تر حریم در معماری Ø› Ú©Ù‡ قرار بود این بحث جذاب در گفت Ùˆ Ú¯ÙˆÛŒ کارشناس برنامه دکتر امیر محمد خانی با مهمان این هفته سفید مهندس محمد رضا درستی واکاوی شود . ابتدای برنامه به سیاق همیشه با سلام Ùˆ احوالپرسی مجری Ùˆ کارشناس برنامه با بینندگان Ø› Ùˆ سپس با تبریک روز معمار توسط کارشناس برنامه دکتر امیر محمد خانی آغاز شد Ùˆ پس از آن معرفی سایت کاشانه نیوز Ùˆ گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ با مدیران Ùˆ گردانندگان این سایت روی آنتن رفت . در ابتدا Ùˆ در مدخل بحث حریم در معماری ØŒ دکتر امیر محمدخانی با ذکر این Ú©Ù‡ حریم در معماری بحثی نیست در کنار دیگر بحث های مرتبط با معماری Ø› بلکه یکی از اصول مهم است Ú©Ù‡ حتی Ù…ÛŒ تواند Ø´Ú©Ù„ معماری را تحت تاثیر قرار دهد ØŒ زنگ آغاز بحث را به صدا درآورد . مهندس محمد رضا درستی با ذکر این نکته Ú©Ù‡ تعریف رفتار انسان در واقع واکنش انسان نسبت به کنش محیط است ØŒ پس انسان در واقع دارد با رفتارش با محیط ارتباط برقرار Ù…ÛŒ کند Ø› اظهار داشت از آن جا Ú©Ù‡ مهم ترین اتفاقی Ú©Ù‡ در محیط Ù…ÛŒ افتد فرم است ØŒ Ùˆ فرم در واقع تاثیر گذارترین عنصر Ø´Ú©Ù„ دهنده فضاست ØŒ بنابراین Ù…ÛŒ توان تاثیر متقابل فضا Ùˆ فرم را با رفتار انسان به بحث نشست . دکتر محمدخانی با این جمع بندی Ú©Ù‡ فضا گونه ای از کنش های محیطی است Ú©Ù‡ انسان تحت عنوان یک فرایند رفتاری به آن واکنش نشان Ù…ÛŒ دهد ØŒ مهندس درستی را با این پرسش مواجه ساخت Ú©Ù‡ احساس Ùˆ ادراک انسان از محیط چگونه Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ گیرد . مهندس درستی در این باره با ذکر این Ú©Ù‡ دو گونه Ù…ÛŒ توان با این پرسش مواجه شد ØŒ عنوان کرد Ú©Ù‡ عده ای معتقدند Ú©Ù‡ انسان بر اساس اطلاعات ذهنی Ùˆ به عبارتی با گنجینه دانسته هایش محیط را شناسایی Ù…ÛŒ کند Ø› عده دیگری نیز اعتقاد دارند پالس هایی Ú©Ù‡ از محیط Ù…ÛŒ آید باعث شناسایی محیط Ù…ÛŒ شود . ÙˆÛŒ این دو نوع نگاه به این موضوع را وابسته به دوگانه همیشگی نگرش پدیدارشناختی افلاطون Ùˆ ارسطو ØŒ ابن سینا Ùˆ مثلا شیخ اشراق Ùˆ البته در روزگار مدرن دوگانه هایدگر Ùˆ سوسور نامید Ùˆ اضافه کرد Ú©Ù‡ به هر حال تاثیرات محیط روی انسان تاثیراتی کاملا فیزیکی است . مهندس درستی با این مقدمه وارد بحث حریم در معماری شده Ùˆ در تعریف حریم با ذکر این Ú©Ù‡ وقتی کلمه حریم مطرح Ù…ÛŒ شود تمام ذهن به این نکته معطوف Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ ما قرار است در این بحث محدوده تعریف کنیم افزود : شاید هم چنین باشد ولی بی Ø´Ú© تمام مبحث حریم بحث تعریف محدوده نیست Ùˆ در واقع این گونه نیست Ú©Ù‡ بگوییم یک فضا هر Ú†Ù‡ بسته تر باشد در آن جا حریم بهتر رعایت شده است . مهندس درستی با تعمیم این بحث به حوزه رفتاری حریم را در روابط آدمیان هم ردیابی کرد Ùˆ عنوان داشت : هر کسی حریم خودش را دارد Ùˆ این را در روابط هم Ù…ÛŒ بینیم . در واقع هر کسی تا حدی اجازه نزدیک شدن به آدم را دارد . شما با بعضی ها دست Ù…ÛŒ دهید ØŒ با بعضی ها هم دست Ù…ÛŒ دهید Ùˆ هم روبوسی Ù…ÛŒ کنید ØŒ با برخی هم فقط از دور احوالپرسی Ù…ÛŒ کنید . در واقع هر شخصی در اطراف خود یک حباب فرضی دارد Ú©Ù‡ یا کسی را به این حباب راه نمی دهد Ùˆ یا این Ú©Ù‡ افراد معدودی اجازه ورود به این حباب را دارند . مهندس درستی با عنوان کردن این Ú©Ù‡ این حباب ها Ú©Ù‡ در واقع فضاهای شخصی هر فردی هستند در صورت برخورد Ùˆ تداخل شرایط آزاردهنده ای را برای اشخاص به وجود Ù…ÛŒ آورند ØŒ این موضوع را به  vista  ÛŒØ§ زاویه دید نیز مرتبط دانست Ùˆ عنوان کرد Ú©Ù‡ فضاهای شخصی Ùˆ زاویه دید با هم نسبت عکس دارند Ùˆ هر Ú†Ù‡ فضای شخصی فردی بیشتر شود ØŒ زاویه دید او به همان نسبت کاهش Ù…ÛŒ یابد . ÙˆÛŒ افزود در واقع این به شخصیت فردی هر شخص بستگی دارد Ú©Ù‡ با افزایش فضای شخصی یا زاویه دید به آرامش Ù…ÛŒ رسد . مهندس محمد رضا درستی در ادامه بحث در پاسخ پرسش دکتر امیر محمدخانی Ú©Ù‡ از او خواست مصادیق این نظرات را در معماری هم مورد بررسی قرار دهد ØŒ چنین گفت : مهم ترین بحث در این مورد در معماری این Ù…ÛŒ تواند باشد Ú©Ù‡ معمار بکوشد کاربر یا ساکن یک فضای معماری در صورت ضرورت  private  ÛŒØ§ فضای خلوت Ùˆ شخصی خود Ùˆ در صورت ضرورت  vista  ÛŒØ§ زاویه دید خودش را داشته باشد . در حقیقت این انعطاف پذیری در فضای معماری یکی از ویژگی هایی است Ú©Ù‡ ارزش یک اثر معماری را روشن Ù…ÛŒ کند . هم چنین باید توجه داشت Ú©Ù‡ این انعطاف پذیری با عوامل Ùˆ عناصر Ùˆ موادی قابل حصول است Ùˆ در واقع با این اله مان ها Ù…ÛŒ توان یک فضا را به حریم بدل کرد . مهندس درستی اختلاف سطح ØŒ سقف ØŒ نرده ها ØŒ پرده ها ØŒ پارتیشن ها ØŒ درها Ùˆ دیوارها را مهم ترین اجزای تشکیل دهنده حریم نامید Ùˆ اضافه کرد : البته باید توجه داشت Ú©Ù‡ حوزه های روانی این قضیه شدیدا مربوط Ù…ÛŒ شود به امکانات ØŒ اختیارات ØŒ نیازها ØŒ شرایط Ùˆ نیز ایدئولوژی Ùˆ جهان بینی یک جامعه . این جاست Ú©Ù‡ باید با توجه به ایدئولوژی Ùˆ دیدگاه یک جامعه ØŒ معمار بتواند نگاهی متناسب با آن شرایط را در طراحی ها Ùˆ ساخته هایش داشته باشد . مثلا در دوره مدرنیسم چون بنا را بر داشتن زاویه دید Ùˆ به اصطلاح  vista  Ù…ÛŒ گذارند ØŒ در بناهایشان از پنجره های بزرگ استفاده Ù…ÛŒ کنند Ø› حالا ما Ù…ÛŒ آییم Ùˆ همان کار را تکرار Ù…ÛŒ کنیم ØŒ با این تفاوت Ú©Ù‡ سه ردیف پرده جلوی پنجره Ù…ÛŒ کشیم تا از بیرون دید نداشته باشد . در واقع عدم شناخت معمار از شرایط جامعه باعث بروز مشکلاتی در زمینه ایزولاسیون Ùˆ عایق Ùˆ ده ها معضل دیگر Ù…ÛŒ شود ØŒ بدون این Ú©Ù‡ بتوانیم از حداقل محاسن آن ایده اولیه بهره مند شویم . مهندس درستی در پایان بحث با اشاره به این Ú©Ù‡ معماری در واقع ساماندهی حریم هاست Ø› با ذکر مثال معماری زندان Ú©Ù‡ در آن سعی Ù…ÛŒ شود حریم Ùˆ زاویه دید زندانی به هدف تادیب از او گرفته شود ( یا برای آزار در فضایی بدون حریم قرار داده Ù…ÛŒ شود ) عدم توجه به تناسب حریم Ùˆ زاویه دید را آزارنده Ùˆ آسیب زا دانست Ùˆ در اشاره ای کنایی با شبیه دانستن معماری Ùˆ قواعد Ùˆ قوانین مدارس Ùˆ زندان ها خواستار تجدید نظر در این موارد شد ...